Có dịp về Sóc Trăng, tôi mới được thưởng thức nhiều món ăn đặc sản của vùng đất nằm ở miền Nam Việt Nam. Dù được chiêu đãi nhiều món mang đậm phong vị quê hương, nhưng có lẽ món bún nước lèo để lại trong tôi nhiều ấn tượng nhất.
– Cũng như nhiều món bún khác, nguyên liệu, thành phần của món bún này là bún, nước dùng, các loại thực phẩm và gia vị ăn kèm, rau sống các loại. Nhưng khác với bún riêu,bún mọc, bún thang, bún ốc… món bún này ăn với nước lèo được làm từ một số loại mắm cá mà phổ biến nhất là mắm cá hóc kết hợp với một số gia vị khác như sả, ớt. Chính loại nước dùng đặc biệt này đã thu hút, níu chân thực khách khi đã một lần ăn qua như tôi.
– Nước lèo được nấu từ một số loại mắm như mắm cá sặc, mắm cá linh, mắm bò hóc, cá kèo, cá lóc hoặc lươn. Đầu tiên phải đem con mắm nấu trong nước sôi cho đến khi thịt mắm đã rã ra hết, lọc bỏ xương lấy nước để riêng. Phần nước đó nấu chung với nước luộc gà hoặc xương heo cho sôi. Tuy nấu từ mắm cá nhưng khi thưởng thức ta không hề ngửi thấy mùi tanh, bởi trong quá trình chế biến người nấu đã cho vào nồi nước lèo khoảng một nắm nhỏ sả cây và vài tép ngải bún ( một loại giống của nghệ nhưng màu đậm hơn nghệ) để khử mùi mắm cá. Khi nước sôi ta chú ý vớt bọt để nồi nước lèo không bị đục.
– Nêm nếm nước lèo cũng phải sao cho vừa ăn, không nhạt quá mà cũng không mặn quá. Đôi khi người nấu cũng dùng nước dừa thay cho đường, nước lèo cũng thơm hơn, ngon hơn. Sau khi hoàn tất việc nêm nếm, ta tắt bếp nồi nước lèo, sau đó để nguội và cặn mắm lắng dần xuống đáy nồi. Lấy phần nước trong đã gạn sạch cặn mắm nấu sôi lên là ta đã được một nồi nước lèo như ý cho món ăn này.
Bún nước lèo còn được ăn kèm chung với một số loại thực phẩm khác như thịt, cá, tôm và rau. Cá thì dùng thịt cá lóc đã xử lý hết xương, tôm tươi lột vỏ, thịt heo xắt nhỏ…Rau sống thì có rau muống bào, bắp chuối thái mỏng, giá hẹ, rau húng quế, chanh và ớt.
– Thưởng thức một tô bún nước lèo nóng hổi, lẫn mùi thơm của sả với ngải bún, có vị mặn ngọt của mắm, mùi hăng của các loại rau mùi cùng với vị cay của ớt, bạn sẽ cảm nhận được tất cả hương vị tinh tế có trong món ăn này.
– Là một đặc sản ẩm thực có xuất xứ từ người Khmer, bởi vì nguyên liệu chính của món bún này là mắm. Món mắm này xuất phát từ người Khmer, Campuchia và nó đã trở thành gia vị làm nên món ăn đặc sản của vùng Sóc Trăng. Trong quá trình giao thoa văn hóa giữa các dân tộc Việt, Hoa và Khmer, bún nước lèo trở thành món ăn không chỉ của riêng người dân Sóc Trăng mà còn là món ăn phổ biến của các dân tộc miền Nam. Có thể kể đến bún nước lèo Cà Mau, Rạch Giá, Kiên Giang nhưng ngon nhất phải nhắc tới bún nước lèo Sóc Trăng ( dùng mắm) và bún nước lèo Trà Vình (dùng mắm bò hóc).